بزرگترین بحران جنگلهای شمال حضور جنگل نشینان و دام به دلیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی است به طوری که تاکنون از تعداد 60 هزار واحد دامی تنها 18 هزار واحد از این مناطق خارج شده اند و همچنان 9 هزار و 25 خانوار از 13 هزار خانواری که باید از کل این جنگلها خارج شوند آنجا را ترک نکرده اند.
علی اوسط منتظری معاون مناطق مرطوب و نیمه مرطوب سازمان جنگلهای کشور که در جمع خبرنگاران اعزامی به مناطق جنگلی استان گیلان سخن می گفت با اشاره به تعریف علمی اراضی جنگلی افزود: اراضی جنگل به اراضی ملی گفته می شود که از سطح تاج پوش تا 25 درصد پوشش را در بر می گیرد و مناطق زیر 25 درصد پوشش جزو مناطق جنگلی محسوب نمی شوند.
وی تاکید کرد: آمارهایی که در رسانه ها عنوان می شود مبنای علمی ندارد و اینکه گفته می شود طی 50 سال گذشته یک سوم جنگلها کاسته شده صحت ندارد، اتفاقا در سالهای اخیر ما نه تنها تخریبی نداشته ایم بلکه سطح جنگلها نیز افزایش یافته است.
اولین و آخرین تصاویر از سطح جنگلها
همچنین مدیرکل دفتر جنگلداری سازمان جنگلها با اشاره به اولین عکسبرداری از جنگلهای شمال در سال 1334 تاکید کرد: سطح جنگلهای گیلان در اولین عکسبرداری دو میلیون و 88 هزار و 559 هکتار اعلام شدو در دومین عکسبرداری که در سال 1346 انجام شد سطح جنگلهای ایران به یک میلیون و 989 هزار و 458 هکتار کاسته شده بود.
رحمت الله قاسم زاده افزود: در سومین عکسبرداری که در سال 1373 انجام شد جنگلها به یک میلیون و 847 هزار و 876 هکتار رسید با این حال در چهارمین عکسبرداری از جنگلهای گیلان در سال 86، سطح این جنگلها یک میلیون و 934 هزار و 949 هکتار اعلام شد که 87 هزار و 73 هکتار نسبت به دوره قبل افزایش داشته است.
این کارشناس جنگل اضافه کرد: روند افزایشی سطح جنگلها در سالهای گذشته به دلیل غنی سازی و احیای جنگلهای مخروبه بوده است با این حال اختلافات آماری همیشه وجود داشته ولی آنچه برای ما اهمیت دارد آمارهایی است که در اختیار داریم.
گیلان بدون منابع طبیعی یعنی هیچ!
همچنین مدیرکل اداره منابع طبیعی استان گیلان در این نشست خبری گفت: گیلان را بدون منابع طبیعی نمی توان تصور کرد چرا که شیلات، کشاورزی و گردشگری این استان که منابع مهم اقتصادی هستند بدون حفظ منابع طبیعی بی ارزشند.
رحمت الله رحمانی اضافه کرد: استان گیلان با اینکه وسعت کمی دارد اما بالاترین تراکم جمعیتی را بعد از تهران در سطح کشور به خود اختصاص داده، استانی با مساحت یک میلیون و چهارصد هفتاد هزار کیلومتر و 565 هزار هکتار جنگل از جمله منابع جنگلی ایران محسوب می شود.
تداوم قاچاق چوب و قتل نیروهای حفاظتی جنگل
وی همچنین در مورد قتل شهید غفاری از جنگلبانان منطقه تالش در استان گیلان که شبانه مورد حمله گروهی قرار گرفت و به ضرب چندین گلوله از پای درآمد گفت: پرونده این شهید همچنان به نتیجه نرسیده و قاتل یا قاتلان وی معرفی و مجازات نشده اند با این حال قضات و دادگستری از منابع طبیعی به شکل جدی دفاع می کنند و همین ضرب و جرح نشانه فعالیت این بخش در گیلان است. البته این پرونده مشمول مرور زمان شده و پیدا کردن قاتل یا قاتلین کار دشواری به نظر می رسد.
همچنین مسئول یگان حفاظت جنگلها در این نشست خبری تاکید کرد: در مورد پیگری پرونده شهید غفاری باید تابع قانون بود و قانون مراحل خاص خود را دارد و احساسات و عواطف نقشی ندارد ولی آنجه مشخص است اینکه این پرونده مشمول گذشت زمان شده و البته به دلیل کوتاهی خانواده شهید آثار جرم از صحنه قتل از بین رفته است.
سرهنگ اصغر اکبری افزود: پرونده این جنگلبان شهید همچنان بی نتیجه مانده است. با این حال به خانوده شهید غفاری کمک شده و با جذب فرزندانش در اداره منابع طبیعی شرایط برای حمایت این خانواده فراهم شده است. دادستان استان نیز خواسته که هیچ مسئولی در مورد این پرونده تا اطلاع ثانوی توضیحی ندهد.
علی منتظری معاون سازمان جنگلهای نیز اضافه کرد: پرونده قتل شهید غفاری رها نشده است بلکه هنوز به جمع بندی نهایی نرسیده است ولی مسئول پیگیری این پرونده ما نیستم و سیستم قضایی باید در این زمینه پاسخگو باشد.
همچنین رحمانی مدیرکل منابع طبیعی استان توضیح داد، در مورد این پرونده بیش از این نمی توانیم توضیح دهیم و بنیاد شهید هنوز مسئولیت خانواده شهید را نپذیرفته چون برای آنها نحوه به شهادت رسیدن و علل و انگیزه ها و همین طور مسائل و مشکلات شخصی و یا کاری مشخص نشده است.
فعالیتهای عمرانی و میزان تخریب جنگلهای شمال
مدیرکل دفتر جنگلداری سازمان جنگلها همچنین در مورد فعالیتهای عمرانی و تخریب جنگلها به خبرنگاران گفت: شهرک صنعتی لاکان در رشت یکی از عوامل تخریب به حساب می آید که البته امسال 433 هکتار از مراتع در این منطقه به دلیل موافقت نکردن مسئولان سازمان برای طرحهای صنعتی به منابع طبیعی برگشت.
رحمت اله قاسم زاده اضافه کرد: جلوی فعالیت عمرانی پتروشیمی گیلان گرفته شد و جای دیگری برای احداث پتروشیمی نداریم که در اختیار آنها قرار دهیم. البته 700 هکتار به شهرک صنعتی سپید رود داده ایم که جزو منابع ملی محسوب نمی شود و منطقه ای جلگه ای در لاکان است.
وی اظهار داشت: منابع طبیعی طبق قانون موظف است سالانه هزار هکتار به دولت واگذار کند ولی بسیاری از اراضی قابلیت واگذاری را ندارند و ما هم این کار را انجام نمی دهیم. سال گذشته 200 هکتار از جنگلهایی که به دانشکده علوم پزشکی گیلان و 50 هکتار نیز به دانشگاه آزاد در سالهای اوایل دهه 70 داده شده بود مشمول تبصره 2 ماده 33 آیین نامه حفاظت از جنگلها شده و به منابع طبیعی بازگشتند.
قاسم زاده تاکید کرد: با این حال در سال گذشته 406 هکتار از اراضی به مجتمع دام پروری گیلان داده شد، همچنین برای مسکن مهر 321 هکتار، سرویس بهداشتی دو نیم هکتار، خدمات بین راهی 7 هکتار و طرحهای کشاوری 6 هکتار واگذار شده است.
ارزیابی زیست محیطی، سد سازی و تخریب اکوسیستم
معاون مناطق مرطوب و نیمه مرطوب سازمان جنگلها در پاسخ به پرسشهای خبرنگاران در مورد سدسازیهای غیر مجاز در اکوسیتمهای تحت مدیریت وی گفت: طبق ماده 71 قانون برنامه چهارم توسعه کشور تمام فعالیتهای عمرانی کشور باید ارزیابی زیست محیطی داشته باشند و مطالعات ارزیابی محیط زیستی باید به تائید سازمان محیط زیست برسد. با این حال چنانچه طرح عمرانی ارزیابی نداشته باشد طبق قانون باید متوقف شود و سد سازی نیز مشمول این برنامه می شود و اگر سدی مطالعات زیست محیطی را نگذرانده باشد باید ساخته نشود.
همچنین رحمانی مدیرکل استان گیلان اضافه کرد: ما با ساخت بعضی سدها برای تامین آب شرب موافق هستیم چرا که با سرانه بالای جنگل در گیلان ما بدترین آب شرب را داریم و در حالی که گیلان با این حجم امکانات باید بهترین آب را داشته باشد.
وی اظهار کرد: با سد "پل رود" موافقت کرده ایم، احداث سد شهر بیجار نیز برای گیلان ضروری و واجب است، بنابراین با ساخت سدهایی که آب شرب و آب مورد نیاز کشاورزی را تامین کند، موافق هستیم.
قاچاق چوب آری یا نه!
مدیر کل دفتر امور بهره برداری از جنگل و مرتع کشور در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر مبنی بر میزان قاچاق و مسئله واردات چوب، توضیح داد: 62 هزار واحد بزرگ صنایع تبدیلی اولیه با ظرفیت مصرف سه هزار و 200 متر مکعب چوب کار می کنند.
وجیه الله موسوی گفت: 244 واحد کارگاه صنایع ثانویه در کشور هست که صنایع کوچک محسوب می شوند و یک میلیون و 900 هزار متر مکعب چوب مصرف می کنند که در مجموع باید گفت؛ سالانه یک میلیون و سیصد هزار متر مکعب کمبود چوب داریم و با اضافه کردن تمامی نیازها و همین طور وجود کارگاههای مختلف در کشور در مجموع چهار میلیون و 200 هزار متر مکعب مصرف چوب در کشور داریم که ظرفیت اسمی آن پنج میلیون متر مکعب است.
وی اظهار کرد: تنها 20 درصد از این نیاز به چوب از سوی مدیریت جنگلهای کشور تامین می شود. در گذشته میزان برداشت چوب 2.5 متر مکعب در هکتار بوده ولی امروز این سطح افزایش یافته و به یک میلیون و هفتاد و هزار هکتار رسیده که میزان برداشت از این وسعت 800 هزار متر مکعب است(هشت دهم بر متر مکعب).
موسوی به واردات چوب در سالهای اخیر اشاره کرد و افزود: بین 850 هزار تا 960 هزار متر مکعب واردات چوب در گذشته بود که در سال گذشته این رقم 955 متر مکعب ارزیابی شده است. 99 درصد این واردات از روسیه انجام می شود و چوبهای وارداتی بریده شده و صنعتی اند. با این حال چوبهای مصرفی در کشور پایین ترین کیفیت را دارند.
وی به مشکلات تجارت چوب در کشور اشاره کرد و افزود: قرنطینه چوب مشکلی اساسی است به این دلیل که برای جلوگیری از ورود آفات و امراض چوبی، چوبها با پوست وارد کشور نمی شود. با این حال با هر گونه واحد صنعتی چوبی که منبع تامین اولیه آن جنگلهای شمال باشد موافقت نمی شود و به هشت واحدی که دنبال مجوز هستند هیچ مجوزی از سوی سازمان جنگلها داده نشده است.
مدیرکل منابع طبیعی استان گیلان همچنین به مقایسه آماری قاچاق چوب در کشور پرداخت و افزود: مقایسه سال 88 با چهار ماهه اول سال 89 در مورد قاچاق چوب از جنگلهای گیلان نشان می دهد که گزارشهای پیگری 412 مورد در سال 88، به 433 مورد در چهار ماهه سال 89 افزایش یافته و در همه موارد روندی افزایش را نشان می دهد.
خروج دام از جنگها و مراتع مهمترین عامل نجات جنگل
رحمانی با اشاره به 60 هزار واحد دامی در منطقه افزود: 18 هزار واحد از این تعداد از مناطق خارج شده و 42 هزار واحد هنوز در منطقه مانده است با این حال 20 هزار دام غیر مجاز نیز در مناطق وجود دارد. اعتبار هزینه شده برای خروج 175 خانوار جنگل نشین یک میلیارد و 800 میلیون تومان بوده و به 6 میلیارد تومان پول برای خروج 200 خانوار دامدار جنگل نشین برای صاینت و احیای جنگلهای از دست رفته نیازداریم.
وی اضافه کرد: بزرگترین مشکلات جنگهای گیلان و به طور کلی جنگلهای شمال حضور جنگل نشینان و دام و مشکلات اقتصادی و اجتماعی این مردم است. گیلان به نسبت دیگر استانهای شمالی کشور مشکلات بیشتری دارد و بیش از دو برابر مناطق شمالی در گیلان با جنگل نشینان مشکل داریم.
مدیرکل منابع طبیعی گیلان اضافه کرد: طبق برنامه باید 13 هزار خانوار از کل جنگلهای شمال خارج شوند ولی تا امروز 3 هزار و نهصد و هفتاد و پنج خانوار خارج شده و 9هزار و 25 خانوار همچنان مانده اند. با این حال باید کمبود اعتبار و مشکلات فرهنگی و اجتماعی را علل اصلی مشکلات این طرح عنوان کرد. از این تعداد هفت هزار جنگل نیشن در جنگلهای گیلان زندگی می کنند.
معاون مناطق خشک و نیمه خشک سازمان جنگلها تاکید کرد: در برنامه پنجم توسعه لایحه ای پیشنهادی به مجلس داده شده که طی آن باید با خروج صدرصدی دام و جنگل نشین از جنگل ها موافقت شود و اینکه پروژه خروج دامداران از جنگل شکست خورد را قبول ندارم چرا که ما اعتقادی به زور و اجبار نداریم و معتقدیم باید زمینه های فرهنگی آن فراهم شود.
منتظری تاکید کرد: طرحهای پیشنهاد شده تا صد درصد جنگلهای شمال را با سه هزار سرباز جنگلبان پوشش دهیم و این اقدامی ملی برای نجات جنگلها است. همچنین در کمیسیون تخصصی دولت تصویب شده برای خروج زباله ها از جنگلهای شمال اقدامات جدی انجام شود و آمادگی داریم خارج از جنگلهای شمال زمین برای زباله های در اختیار شهرداریهای شمال قرار دهیم. هر گونه بهره برداری از جنگلهای طبیعی در مرز جنگلها ممنوع است و این ممنوعیت به مصوبه تبدیل می شود.
